Czym jest Dyrektywa Maszynowa i jakich maszyn dotyczy?

Dyrektywa Maszynowa (DM) zawiera wymagania zasadnicze, które musi spełnić maszyna przed wprowadzeniem jej po raz pierwszy na rynek Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dzięki temu zarówno producent maszyn, jak i kupujący użytkownik, mogą mieć pewność, że wyrób spełnia normy bezpieczeństwa. Dyrektywa Maszynowa dotyczy:

• pojedynczych maszyn (z wyłączeniem niektórych maszyn z napędem ręcznym),
• zespołów maszyn,
• wyposażenia wymiennego,
• elementów bezpieczeństwa,
• osprzętu do podnoszenia,
• odłączalnych urządzeń do mechanicznego przenoszenia napędu,
• maszyn nieukończonych,
• łańcuchów, lin i pasów.

Szczegółowy wykaz maszyn można znaleźć w załącznikach Dyrektywy.

Czym są oznaczenie CE oraz deklaracja zgodności WE?

Umieszczając na swoim produkcie oznaczenie CE producent maszyn zaświadcza, że jego wyrób spełnia wymagania Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa użytkowania oraz ochrony zdrowia i środowiska. Choć w niektórych przypadkach producent może samodzielnie nadać swojej maszynie certyfikat CE, to w przypadku systemów zapewniających bezpieczeństwo jest inaczej. Oznaczenia CE umieszczane są wyłącznie na produktach bezpieczeństwa, które przeszły pełny proces certyfikacyjny odpowiedniej jednostki notyfikowanej. Pomyślne przejście tego procesu certyfikacji potwierdza Deklaracja Zgodności WE. Wydawana jest po pomyślnym zakończeniu badania typu WE.

Sposoby zapewnienia bezpieczeństwa pracowników zgodne z Dyrektywą Maszynową

Dyrektywa Maszynowa przewiduje dwa sposoby zapewnienia bezpieczeństwa osobom obsługującym maszyny: za pomocą elementów wbudowanych oraz elementów zewnętrznych. Czym się różnią w kontekście DM?

1. Wbudowane elementy bezpieczeństwa

Przez “elementy wbudowane” rozumie się elementy będące integralną częścią urządzenia. Dlatego, w odniesieniu do normy, są uznawane jako składowe zapewniające bezpieczeństwo działania maszyny. Nie wymagają osobnej certyfikacji nawet wtedy, kiedy producent wprowadza je do obrotu jako części zamienne oryginalnych elementów bezpieczeństwa.

2. Zewnętrzne elementy bezpieczeństwa

Rozumiane są jako elementy bezpieczeństwa, które mogą spełniać swoją funkcję niezależnie od maszyny. Ponieważ działają jako osobne urządzenia, również podlegają procesowi certyfikacji zgodnie z DM. Do tych elementów zaliczają się nie tylko systemy bezpieczeństwa takie jak maty czy wygrodzenia, ale także urządzenia redukujące emisję hałasu czy konstrukcje chroniące przed spadającymi przedmiotami. Szczegółowy wykaz elementów bezpieczeństwa objętych Dyrektywą można znaleźć w załączniku nr V Dyrektywy Maszynowej.

Dyrektywa Maszynowa a systemy bezpieczeństwa wykrywające ludzi

Dyrektywa zalicza systemy bezpieczeństwa przeznaczone do wykrywania obecności osób jako urządzenia kwalifikujące się do certyfikacji zgodnie z jej przepisami. Sytuacja nieco się komplikuje w przypadku, gdy certyfikowany system posiada funkcje, których ustawodawca nie uwzględnił w normach, np. sztuczną inteligencję.

Zainteresowanych procesem certyfikacji systemów bezpieczeństwa zapraszamy do zapoznania się z tym artykułem.

Sztuczna inteligencja w systemach bezpieczeństwa a Dyrektywa Maszynowa

Dyrektywa Maszynowa nie zajmuje stanowiska jeśli chodzi o uczenie maszynowe w systemach bezpieczeństwa. Mówiąc wprost: jest to obszar, którego nie reguluje, ponieważ zawiera jedynie wymagania zasadnicze. Używanie uczenia maszynowego jest opisane w innych dokumentach, m.in. w normach będących pewnego rodzaju szczegółową specyfikacją techniczną. Niestety, w tym momencie normy nie zawierają jeszcze odpowiednich regulacji dla systemów bezpieczeństwa opartych o SI. Co w takim razie z certyfikacją takich urządzeń?

Wykorzystanie uczenia maszynowego w systemach bezpieczeństwa w świetle istniejących norm można śmiało uznać za innowację. A zatem, jeśli produkt ze względu na swoją innowacyjność wychodzi poza zakres dostępnych norm zharmonizowanych, certyfikacja staje się procesem bardziej kosztownym i czasochłonnym, ale nie niemożliwym. Jest tak, ponieważ w tej sytuacji producent musi udowodnić, że jego produkt zapewni szeroko pojęte bezpieczeństwo a nie posiada wsparcia ze strony odpowiednich zapisów w normach jak taka procedura ma przebiegać. Jednostka notyfikowana oprócz weryfikacji dokumentacji, może dodatkowo przeprowadzić lub zlecić przeprowadzenie odpowiednich kontroli, pomiarów i badań. Posłużą one potwierdzeniu, że urządzenie spełnia wymagania zasadnicze Dyrektywy Maszynowej oraz te wymagania szczegółowe, które są obecnie zapisane w normach zharmonizowanych.

Reasumując, certyfikacja systemu bezpieczeństwa wykrywającego ludzi, z punktu widzenia przepisów zawartych w DM, jest koniecznością. Bezpieczeństwo pracowników jest jednym z priorytetów Dyrektywy. Dlatego zarówno producent systemu bezpieczeństwa, jak i sprawdzająca go jednostka notyfikowana dokładają wszelkich starań, aby system był dopracowany pod każdym względem.